Grafmodellen

[Philip Arrhidaeus]

... ronde vormen die schuin tegen elkaar staan...

Ik heb dit nog gevonden:

Cairo JE 30819
http://www.globalegyptianmuseum.org/lar ... 5B1%5D.jpg
http://www.globalegyptianmuseum.org/rec ... 5023&lan=E
"The oven is formed of several pottery panels arranged in such a way as to keep the fire going. The bread was perhaps baked on top of the upper horizontal panel."
http://members.optusnet.com.au/~gwat/Mo ... /1458.html
Volgens deze uitleg stellen die houten schijfjes in dit model (hier niet allemaal rond) dus verschillende "aardewerken panelen" voor (in vergelijking met telkens twee ronde, tegen elkaar staande schijven in beide bovenvermelde voorbeelden uit de collecties van de KMKG te Brussel). Het bovenste horizontale paneel zou dan dienen om brood op te bakken.

Cairo JE 30820
http://www.globalegyptianmuseum.org/lar ... 5B1%5D.jpg
http://www.globalegyptianmuseum.org/rec ... 5025&lan=E
"... an oven that is formed of four red disks in imitation of pottery, with which ovens were probably built.
Using a long stick held in her right hand, the woman is poking the fire to keep it going. She bends her left forearm up to protect her face from the heat."
http://members.optusnet.com.au/~gwat/Mo ... /1456.html
Hier staat ook dat de vier rode schijven een imitatie zijn van aardewerk - waarmee de ovens gebouwd werden. Ook hier dus een horizontale schijf - in tegenstelling tot beide voorbeelden in de KMKG te Brussel, in voorgaande berichten getoond.



Waarom die grote ronde schijven? Men kon dus perfect een oven uitbeelden, zie Brussel E.7522 hierboven - toegegeven: er zullen wel verschillende manier geweest zijn om brood te bakken, al naargelang de vereiste productiehoeveelheid... en regionaal waren er in grafmodellen misschien verschillende manieren om iets uit te beelden.
Praktisch lijkt het me wel om een vuurtje gaande te houden en een grote hitte op te wekken - maar zouden vierkante of rechthoekige panelen niet makkelijker zijn om tegen elkaar te stapelen?
MV laat me weten dat grote zware aardewerken schijven makkelijker te verplaatsen zijn dan rechthoekige, en stevig gebakken geen risico om bij verplaatsing te breken.
Dus zouden die schijven toch gewoon een natuurgetrouwe weergave zijn van een broodoven !

[william]

Hallo Philip en forumleden,

naar mijn mening zijn er verschillende voordelen aan ronde vormen, 1 ze zijn steviger dan vierkante, 2 bij vierkante panelen sluit je de luchttoevoer zijdelings volledig af waardoor je minder hitte kan bekomen, 3 bij ronde vormen kan ik mij voorstellen dat de vlammen van het opgestookte vuur buitenlangs de bovenop liggende plaat beter gaan verhitten zodat je een gelijke hitte bekomt over de ganse oppervlakte, 4 je kan ze inderdaad rollen om te verplaatsen indien nodig

wat betreft de stevigheid denk ik door herhaaldelijk op te warmen (verhitten) dat het aardewerk er allen maar sterker door wordt (op voorwaarde dat de schijf langs alle kanten wordt verhit en niet enkel langs de binnenkant van de oven)

william

[Philip Arrhidaeus]

...
naar mijn mening zijn er verschillende voordelen aan ronde vormen, 1 ze zijn steviger dan vierkante, 2 bij vierkante panelen sluit je de luchttoevoer zijdelings volledig af waardoor je minder hitte kan bekomen, 3 bij ronde vormen kan ik mij voorstellen dat de vlammen van het opgestookte vuur buitenlangs de bovenop liggende plaat beter gaan verhitten zodat je een gelijke hitte bekomt over de ganse oppervlakte, 4 je kan ze inderdaad rollen om te verplaatsen indien nodig

wat betreft de stevigheid denk ik door herhaaldelijk op te warmen (verhitten) dat het aardewerk er allen maar sterker door wordt (op voorwaarde dat de schijf langs alle kanten wordt verhit en niet enkel langs de binnenkant van de oven)

Inzichten van een ervaren pottenbakker !

Bij Cairo JE 30819 worden vierkante en ronde panelen zelfs gecombineerd, misschien nog makkelijker om de bovenplaat er stabiel bovenop te laten liggen: http://www.globalegyptianmuseum.org/lar ... 5B1%5D.jpg
Cairo JE 30819 vind ik als verplaatsbare oven een praktische manier om brood op een bovenplaat te bakken.

Als we er van uitgaan dat de grote ronde panelen bedoeld waren om makkelijk te verplaatsen ... ik vraag me af waarom verplaatsen?
En het lijken me serieus zware dingen: zoals Cairo JE 30820 http://www.globalegyptianmuseum.org/lar ... 5B1%5D.jpg een diameter van ong. 70 cm en een dikte van ong. 10 cm... als we ervan mogen uitgaan dat die panelen op schaal zijn, Brussel E.785.17 http://www.globalegyptianmuseum.org/lar ... 281%29.jpg toont immers ook dezelfde afmetingen.

Vraag me ook af dergelijke grote panelen ooit teruggevonden zijn? Goed door vuur verhard zouden er misschien hier en daar wat van overgebleven kunnen zijn... en indien nodig bij verplaatsing, ook achtergelaten buiten de steden en dorpen.

Bij de gestapelde panelen met bovenplaat zijn geen kruiken of broodvormen te zien, zoals Cairo JE 30819 http://www.globalegyptianmuseum.org/lar ... 5B1%5D.jpg en Cairo JE 30820 http://www.globalegyptianmuseum.org/lar ... 5B1%5D.jpg

Bij de twee tegen elkaar leunende ronde panelen zijn wel kruiken of broodvormen te zien, zoals Brussel E.785.17 http://www.globalegyptianmuseum.org/lar ... 281%29.jpg en Brussel E.785.27 http://www.globalegyptianmuseum.org/lar ... 284%29.jpg

Soit ik ben waarschijnlijk aan het muggenbakken. Ben toch al een heel stuk verder, want eerlijk gezegd toen ik ze voor het eerst zag, die grote ronde schijven in de Brusselse grafmodellen, zag ik er geen vuur of oven in. Nu wel dus ! Bedankt voor jullie commentaar hierover, William en Yuti.

[ancheperoere]

Moet ik deze grafmodellen uit het Middenrijk nu zien als een soort voorloper van de sjabti's uit het Nieuwe Rijk en later?

[yuti]

De neiging om grafmodellen uit het Middenrijk te zien als een voorloper van de shabti vind ik zeer verleidelijk. Maar toch heb ik hierover m’n twijfels.
De dood was een voortzetting van het leven en het doel van de shabti was te antwoorden als hij opgeroepen werd. Die functie wordt duidelijk weergegeven in het dodenboek. De shabti neemt dus de plaats in van de overledene. In de Derde Tussenperiode glijdt die functie van vervanger zelfs meer en meer af naar die van slaaf. De shabti stelde je in staat om verder te gaan met je activiteiten. Hij handelde zuiver in opdracht van de overledene. (In oorsprong ging het zelfs om slechts één antwoordgever)

Een grafmodel waarin de overledene een inspectie uitvoert op zijn domein, een bakkerij, een slagerij, legertaferelen e.d. zijn dagelijkse taferelen waarbij zowel mannen als vrouwen afgebeeld worden. Hun functionaliteit in het leven na de dood is nogal duidelijk. Echter zie ik nergens weergegeven dat grafmodellen antwoorden en handelden in opdracht van de overledene.

[ancheperoere]

Dank, ik snap wat je bedoelt met het verschil tussen de grafmodellen en de shabti's, hoewel ze mogelijk een zelfde doel dienen, nl. de overledene in het hiernamaals ook door kunnen laten leven met wat zij nodig hebben zoals mensen die voor hen werken, is de shabti meer een 'afsplitsing' van de dode die ook als een soort dienaar functioneerde om voor de dode te zorgen.

[yuti]

De shabti is meer een 'afsplitsing' van de dode die ook als een soort dienaar functioneerde om voor de dode te zorgen - ancheperoere

Zo lijkt het me wel. Ik kan het niet beter verwoorden dan het RMO in Leiden. Volgens het Rijksmuseum heeft de shabti een evolutie gekend van 'reservelichaam' (kleine mummievormige beeldjes) naar magische dienaren.
Dat is ook de reden waarom ik mijn twijfels heb over de ontwikkeling van grafmodel naar shabti.

http://www.rmo.nl/onderwijs/museumkenni ... odencultus

[Philip Arrhidaeus]

De grafmodellen zijn een aanvulling op hetgeen op de muren van de tombes van het Oude Rijk stond: scènes uit het dagelijks leven. Zo werd de grafeigenaar voorzien van alle “levensnoodzakelijke” producten… teveel om op te stapelen in zijn tombe en het was goedkoper dan alles voortdurend te blijven aandragen na de dood.
De figuren in de grafmodellen waren geen voorstelling van de grafeigenaar. Op het eerste zicht lijken sjabti’s dat wel: een uraeus op de koninklijke exemplaren en de vermelding van de naam van de grafeigenaar op de sjabti.
De overledene werd “een Osiris” (de vorm van een sjabti), maar de velden van het hiernamaals dienden onderhouden te worden, net zoals mensen dat in het dagelijks leven deden. Vandaar dat de bewoners van het hiernamaals opgeroepen werden om arbeid te verrichten.
Toch is die arbeid geen directe voortzetting van de wereldse taken van de grafeigenaar - weinig hooggeplaatste mensen zullen in hun leven schoffels gehanteerd hebben. Sjabti’s waren verlengstukken van de grafeigenaars wiens naam op de sjabti’s stond - die dienaren zouden de taken vervullen net zoals hun dienaren dat ook gedaan hadden tijdens hun leven.
Sjabti's (behalve de eerste zuivere "Osiriaanse") hadden grotendeels hetzelfde doel als bij de grafmodellen denk ik: een verzekering dat ook in het hiernamaals de dienaren de noodzakelijke arbeid zullen verrichten.

[Philip Arrhidaeus]

HD liet me terecht weten dat ik met mijn hierbovenstaande verhaal nièt geantwoord had op de vraag van Ancheperoere: "Moet ik deze grafmodellen uit het Middenrijk nu zien als een soort voorloper van de sjabti's uit het Nieuwe Rijk en later?"

Dat klopt zag ik toen ik mijn berichtje opnieuw las... ik gaf eigenlijk enkel commentaar op een gelijkaardige bedoeling van beiden: dienaren het werk laten doen.

Ik zie eerder de scènes uit het dagelijks leven in de Nieuwe Rijkstombes als vervolg van de Middenijks grafmodellen. De shabti's waren denk ik dienaren voor - en in - het rijk van Osiris.

Maar wie ben ik? Andere meningen zijn zeer welgekomen.

[ancheperoere]

Beste Philip, dank voor het bericht

[Philip Arrhidaeus]

RMO Leiden F 1939/1.8, ongeveer 25 cm H.

Een brouwerij: http://www.rmo.nl/collectie/zoeken?object=F+1939%2f1.8

( gelijkaardig: F 1939/1.7 http://www.rmo.nl/collectie/zoeken?object=F+1939%2f1.7 )

[Philip Arrhidaeus]

Ik schreef hierboven:
RMO Leiden F 1939/1.8, ongeveer 25 cm H.
Een brouwerij: http://www.rmo.nl/collectie/zoeken?object=F+1939%2f1.8
( gelijkaardig: F 1939/1.7 http://www.rmo.nl/collectie/zoeken?object=F+1939%2f1.7 )

Beiden te zien in de tentoonstelling 'Mummies in Bruges'.
viewtopic.php?f=38&t=3810
Hieronder een foto van Leiden F 1939/1.7:

[Philip Arrhidaeus]

Eveneens in de tentoonstelling 'Mummies in Bruges',
viewtopic.php?f=38&t=3810
deze boot uit het Rijksmuseum van Oudheden, Leiden F 1949/2.5 :
http://www.rmo.nl/collectie/zoeken?object=F+1949%2f2.5

[Philip Arrhidaeus]

Deze boot met een mooi uitgevoerde en beschilderde baldakijn waaronder een funerair bed leeuwenkoppen en een mummie met baardje los van het lichaam.

Luxor Museum, “middle kingdom – bersha” staat op het museumbordje.
Op de romp van de boot zijn de inventarisnummers (JE) 32821 en 4952 te zien.

De boot werd beschreven door George Reisner in zijn ‘Models of ships and boats’ (1913), p. 105-106 en pl.XXIII
https://ia902607.us.archive.org/4/items ... 00reis.pdf